X Konferencja KSD „Kościół – Naród – Państwo 966-2016. Dzieje wierności” Referat KN: „Kościół – Naród – Państwo 966-2016. Dzieje wierności. I determinacji”
Ekscelencje - Czcigodny Arcybiskupie Marku!
Czcigodny Biskupie Adamie!
Szanowni Panie i Panowie Profesorowie i Redaktorzy!
Szanowni Państwo!
Kalendarz z wpisanymi wcześniej ważnymi zobowiązaniami, spowodował, iż zaczynamy spotkanie nieco wcześniej, aby umożliwić naszemu Pasterzowi również – niestety – wcześniejsze opuszczenie nas.
Dlatego serdecznie witając wszystkich i dziękując za przybycie na kolejne październikowe spotkanie w Łodzi, oraz tym wszystkim, którzy się do niego przyczynili – Partnerom, Sponsorom, Zespołowi – oraz rozgłosili (ich „wizytówki” widzicie Państwo w folderach, na plakatach), przejdę bez zwłoki do słowa wprowadzającego z mała „preambułą”.
***
Nasz jubileuszowa konferencja ma nieść pamięć o wierności Polaków, o wierności Polski.
Dzieje wierności. I determinacji?...
*
Był rok 1980 i 81.
Pamiętaliśmy ze strof Krzysztofa Baczyńskiego:
„Byłeś jak wielkie, stare drzewo
Narodzie mój jak dąb zuchwały …”
Śpiewaliśmy razem z Janem Pietrzakiem:
"Z głębi dziejów, z krain mrocznych,
Puszcz odwiecznych, pól i stepów,
Nasz rodowód, nasz początek,
Hen, od Piasta, Kraka, Lecha.
Długi łańcuch ludzkich istnień
Połączonych myślą prostą -
- Żeby Polska, żeby Polska,
Żeby Polska była Polską!
(Jan Pietrzak, 1976r)
Długi łańcuch zdarzeń i ludzi z determinacją - po heroizm - niosących światło wiary: św. Wojciech, twórcy Zjazdu Gnieźnieńskiego, św. Stanisław, Benedyktyni, ówcześni Dominikanie (teraz należy pamiętać – Redemptoryści! ), Franciszkanie, wielcy wiarą - św. Jadwiga królowa i święty królewicz Kazimierz Jagiellończyk, św. Stanisław Kostka i kard, Hozjusz, ksiądz Jakub Wujek i ks. Piotr Skarga, obrońcy Jasnej Góry podczas potopu szwedzkiego, św. Andrzej Bobola – męczennik i patron trudnych czasów, Męczennicy Pratulińscy, Sł. Boży kardynał Wyszyński, święty Maksymilian Maria Kolbe, święta Urszula Leduchowska, święta Faustyna Kowalska, błogosławiony Jerzy Popiełuszko, święty Jan Paweł II – Karol Wojtyła.
Jesteśmy w Łodzi, zatem nie sposób nie pamiętać również Sł. Bożej Stanisławy Leszczyńskiej, ratującej godność człowieka w niemieckim obozie koncentracyjnym i zagłady Auschwitz- Birkenau.
Miałem przywilej bliższego poznania Jej synów – śp. śp. Bronisława i Henryka.
A przecie to tylko cząstka nazwisk ludzi oddanych Bogu i Ojczyźnie - tak prawdziwie, tak dalece, że kiedy na szali wierności trzeba było położyć życie, czynili to w świadomym heroicznym oddaniu. Bohaterów znanych i nieznanych, Niezłomnych, których imiona wpisane są w księgę chwały TAM w Niebie.
Długi łańcuch ludzkich istnień połączonych tych wielkim zobowiązaniem: Bóg – Honor – Ojczyzna. Ojczyzna – Honor - Bóg
*
Nasze konferencję to cykl spotkań, które mają być wkładem - na miarę możliwości – w obronę – nieraz o tym mówiłem - w obronę Sensu. Tego przez duże, wielkie! „S”
Dlatego proszę pozwolić, że tym razem przekażę wybrane – fundamentalne w moim odczuciu (odczuciu, ponieważ nie jestem intelektualistą a raczej intuicjonistą) – przekażę wybrane cytaty, mogące być pomocne w wyjaśnieniu motywu tegorocznego sympozjum. Spotkania, które wpisuje się w program Narodowego Centrum Kultury „Chrzest 966” . NCK jest Partnerem tego wydarzenia.
***
Skoro tak jakoś wyszło, że w tytule użyty został ten trójczęściowy polski „nierozłącznik” Kościół - Naród- Państwo, nie mogę nie użyć cytatów właśnie z książeczki pod tym tytułem, wydanej w pamiętny roku 1939, a autorstwa Romana Dmowskiego. I muszę wyjaśnić, iż zastanawiając się nad tegorocznym motywem wiodącym, nie użyliśmy tego tytułu z premedytacja. Jakoś tak samo wyszło… Naprawdę. Z genów?...
W przedmowie do wydania z 1993 roku czytam:
„ /…/ Czy naród jest najwyższym dobrem i kryterium systemu wartości moralnych, czy też pierwszeństwo mają wartości katolickie? Spór został rozstrzygnięty na zjeździe Młodzieży Wszechpolskiej w Poznaniu w 1923 r. Ale ostateczne sformułowanie dał Roman Dmowski w 1927 r. w /…/ broszurze (o której mowa- kn). Sformułowanie to rozwinął Prymas Stefan Wyszyński dając pewnego rodzaju syntezę wzajemnej relacji Kościół – naród. Niektórzy mówią o teologii narodu w nauczaniu Prymasa Wyszyńskiego. Podobnie Papież Jan Paweł II formułuje to zagadnienie, kładąc akcent na kulturę narodową, w ramach której jednostka ludzka może się w pełni realizować. /…/”
A z ważnego tekstu wyłowiłem kilka jakże znaczących i aktualnych cytatów:
„ /…/ ludzie, których wychowano bez religii lub też w formalnym do niej stosunku, przedstawiają formację moralną nową /…/ częściej widzimy cynizm zupełny, wyzucie z wszelkiej moralności /…/ kalectwo moralne. /…/
Jednym z najbardziej uderzających wyrazów ogłupienia myśli europejskiej /…/
jest/…/ rozpowszechnione przekonanie, że najpewniejszą podstawą moralności człowieka są /…/ zasady /…/ które mu się tym czy innym sposobem narzuci.
./…/
Nie ma też niebezpieczniejszego niszczyciela jak rozkładanie wytworzonych przez pokolenia instynktów moralnych, czyniących człowieka lepszym, zdolniejszym do współżycia z bliźnimi i stanowiących podstawę bytu społecznego.
/…/ Moralny związek ludzi w narodzie jest /…/ główną potęgą tworzącą dzieje.
/…/ Bez tego co zrobił chrystianizm i Kościół Rzymski w dziejach nie istniałyby narody dzisiejsze. Dziełem Kościoła było wychowanie indywidualne duszy ludzkiej, mającej oparcie moralne w swym własnym sumieniu, a stąd posiadającej poczucie obowiązku i odpowiedzialności osobistej. /…/
Kościół, bądź jako współpracownik państwa, bądź w walce z nim, urabiał wiekową pracą duszę jednostki, zbliżał ją do dojrzałości, kształcił w niej sumienie, niszczył pierwotne, utrudniające byt społeczny instynkty, naprawiał obyczaje /…/ tworzył silną rodzinę. /…/
Żyjemy w dobie bankructwa wielu podstaw, na których opierało się życie świata naszej cywilizacji w ostatnim okresie dziejów. /…/ Takie momenty w dziejach cywilizowanej ludzkości bywały już nie raz. Znamionowały je zawsze pewne rysy wspólne /…/: upadek wiary, wiara w cokolwiek, upadek myśli – zanik twórczości; upadek smaku – górowanie brzydoty nad pięknem; rozkład dyscypliny moralnej i upadek obyczajów; wreszcie rozpowszechnienie się rozmaitych zabobonów, zastępujących wierzenia religijne. /…/
Polityka narodu katolickiego musi być szczerze katolicka, to znaczy, że religia, jej rozwój i siła musi być uważana za cel, że nie można jej używać za środek do innych celów, nic wspólnego z nią nie mających. /…/
Katolicyzm nie jest dodatkiem do polskości /…/ ale tkwi w jej istocie, w znacznej mierze stanowi jej istotę. Usiłowanie oddzielenia u nas katolicyzmu od polskości, oderwanie narodu od religii i od Kościoła, jest niszczeniem samej istoty narodu. /…/
Polityka jest rzeczą ziemską i punkt widzenia polityczny jest ziemski, doczesny. Ale i z tego punktu widzenia religia w życiu narodów jest najwyższym dobrem, który dla żadnego celu nie może być poświęcone.”
*
I pozwolę sobie jeszcze na przytoczenie trzech – różnych a płynących z tej samej miłości - głosów:
Zatem dwa wiersze śp. Marii Siwińskiej z dawnych lat, kiedy imałem się fachu wydawcy i wiedziałem, że kilka strof poezji, prawdziwej poezji – tego ładunku kumulacyjnego intelektu i emocji - może zastąpić tysiące stron przeróżnych elaboratów:
Słowo
Przed twoją bramą
dniem i nocą
stoi jak żebrak
otwórz niech wejdzie
pozwól niech usiądzie
za twoim stołem
tysiącami lat
zdrożone
SŁOWO
może wtedy
jak czasem zdarza się w gospodzie
śpieszącemu do gości barmanowi
stłuc kufel lub szklankę
może i odtąd
twoje wczoraj rozpryśnie się
w kawałki
i dostrzeżesz że jutro
już wzeszło
inaczej
Ojczyzna
Sosny
wierne strażniczki granic
w swych dwustrunnych liniach
z przezroczystą nutą wiatru
Przestrzenie koliste horyzontów
na nich białe plamy domów jak białe kamienie
na ojczystym szańcu
Wspólna mowa
i z ziemią zrosła
jak pień z korzeniami
Wieczne powroty pod wieżę Babel
gdzie dawno proch drewnianych schodów rozwiany
i tylko cień klątwy idzie za nami
Nieustające echa sejmików
już nieszlacheckich
Zwodniczy blask srebrników
spychających w grząskość
sumień
Poburzone ciągi kulturowe
historyczne
jak strzałem rozbite ptasie szlaki
w powrocie do gniazd wiosennych
Czyny
ciężar płodnych myśli
i myśli bez cienia
rzucane przez wieki w wór historyczny
przywarty dnem do ziemi
brzegami do granic
w nim
wszystko zmieszane
i to
to jest moja Ojczyzna
I początkowy fragment Ave Patria! Marii Konopnickiej.
Ojczyzno moja bądź błogosławiona,
I błogosławiony owoc twego ducha!
Oto w błękity wyciągam ramiona,
Gdzie Bóg mnie słucha…,
Majowe /jesienne?...kn/ słońce promieni się w niebie –
O Polsko moja, błogosławię ciebie!
*
Zapewne wielu z nas pamięta to wielkie wołanie z 2 czerwca 1979 roku na stołecznym placu Zwycięstwa (obecnie plac Piłsudskiego):
Wołam, ja, syn polskiej ziemi, a zarazem ja, Jan Paweł II, papież. Wołam z całej głębi tego Tysiąclecia, wołam w przeddzień Święta Zesłania, wołam wraz z wami wszystkimi: Niech zstąpi Duch Twój! Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi! ( 2 czerwca 1979)
*
Człeczy pęd do wolności, do jakiejś wolności, jakże często zwodzi, popycha do zniewoleń. Kościół niby „niewoląc – jak mawiają małorozumni - wskazuje trudną drogę do prawdziwej wolności. Być może to i kwestia wieku, aby to rozpoznać, pojąć. I pojąć, że naród – jak i człowiek - który został pozbawiony wiary, który ją zgubił, zastawił w lombardach bieżaczki, jest jak pijane dziecko we mgle. Wtedy łatwo mogą go zwieść przeróżne „izmy”: komunizmy, nazizmy, modernizmy, globalizmy…
Kiedy ma się sporą ilość lat, a skleroza czy nawet demencja nie owładnęła do cna, człowiek jest w stanie dostrzec, iż to wszystko co przekazuje, co chce przekazać, już było. Zmienia się jedynie forma, drapowanie stylu i użytych chwytów czy zamienników pojęć* I trzeba dokonać wyboru – czy wracać do powtórzeń, które wszak są ostrzeżeniami i mogą być pomocne w wyborze szlaku, czy zaniechać…
* Przy okazji – a propos „zamienników pojęć”. Wciąż zadziwia uparte używanie pojęcia „polityka” w dziwnym kontekście - rzec można - kombinatoryki stosowanej.
Czy to jakieś powszechne budowanie alibi? - Wszak „polityka” to roztropne działanie dla dobra wspólnego!
*
I na koniec jeszcze trzy krótkie ostrzeżenia:
*
„Im więcej i lepiej umiesz, tym surowiej będziesz sądzony, jeśli tym święcie nie żyjesz.” (Tomasz a Kempis - O naśladowaniu Chrystusa. Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne 1991)
*
„Nie będziesz nigdy przywódcą, jeżeli w ludziach widzisz jedynie środek wiodący do kariery. – Będziesz przywódcą, jeśli masz ambicje zbawienia wszystkich ludzi.” (św. Josemaria Escriva – Droga. Bruzda. Kuźnia. Apostolicum Katowice- Ząbki 2005)
*
„A co człowiek sieje, to i żąć będzie: kto sieje w ciele swoim, jako plon ciała zbierze zagładę; kto sieje w duchu, jako plon ducha zbierze życie wieczne.” (Ga 6,8)
***
Minęły lata zawirowań, prób wciągnięcia w otchłań niewiary i niewierności, i oto Polska, naród, my - ludzie tej ziemi, dostaliśmy kolejną szansę.
Jak ją wykorzystamy?
- Wierni Bogu-Kościołowi- Ojczyźnie?
- Ludzie Sensu?
- Ludzie Sumienia?...
„Sumienie nie tworzy norm, ale je odczytuje” wskazał św. Jan Paweł II
Pytam zatem – przede wszystkim siebie - czy jestem człowiekiem sumienia?
Na ile zdeterminowanym człowiekiem sumienia?
A na ile półanalfabetą przy jego odczytywaniu?
***
Proszę pozwolić, iż powiem - bo okazuje się, iż jest taka, powtarzająca się potrzeba - powiem o kluczu doboru patronów medialnych i partnerów.
O patronowanie prosimy media prawej i katolickiej strony.
My swoje zobowiązania – tak jak możemy: w folderach, plakatach, książce, na naszym portalu – zawsze realizujemy. To jest do łatwego sprawdzenia.
Ale jeżeli patron nie uczyni niczego, co wynika z dobrowolnie wszak złożonej deklaracji, uznajemy, iż jakieś względy wpłynęły na taką…. powiedzmy – nieadekwatność i wahamy się przed dalszymi próbami…
Wahamy, bądź je zaniechujemy.
Wszak i bez formalnego patronatu można uczestniczyć w siejbie sensu.
Zapraszamy.
Łódź 15.10.2016
Referat wygłoszony podczas konferencji.
Odsyłacze w związku z konferencją
https://www.ngopole.pl/2016/10/08/diecezja-lodzka-konferencja-kosciol-narod-panstwo-966-2016-dzieje-wiernosci/
http://www.43bis.media.pl/wiadomosci,12606,1,konferencja-ksd,konstantynow-lodzki,wiadomosci.html
http://www.ksiegarniawojskowa.net.pl/new/
http://lodz.ipn.gov.pl/pl6/aktualnosci/36801,Wystawa-Kosciol-na-ziemi-lodzkiej-wobec-dwoch-totalitaryzmow-ilustracja-konferen.html
http://archidiecezja.lodz.pl/film/konferencja-kosciol-narod-panstwo-966-2016-dzieje-wiernosci/
http://archidiecezja.lodz.pl/2016/10/x-ogolnopolska-konferencja-kosciol-narod-panstwo-966-2016-dzieje-wiernosci/
https://ekai.pl/diecezje/lodzka/x104306/x-ogolnopolska-konferencja-kosciol-narod-panstwo-dzieje-wiernosci/
http://radioniepokalanow.pl/lodz-kosciol-narod-panstwo-966-2016-dzieje-wiernosci-zapis-konferencji/